|
|
|
|
|
|
|
|
|
Leksikonredaktør:
Nettansvarleg:
Distriktsredaktør:
Copyright:
NRK Sogn og Fjordane
|
|
| |
Historia i Høyanger: Mønsterbyen Høyanger | | Kyrkje i Høyanger vart det ikkje noko av før i 1960, og då kom den som endepunkt på ein anna hovudgate som utvikla seg frå Byporten og mot kyrkja på Sæbøsida av elva. (Foto: Randi Indrebø, NRK) |
Frå første stund tok Sigurd Kloumann og co. full styring med alt som skjedde i Høyanger.
Publisert 24.10.2001 10:32. Oppdatert 18.04.2006 13:49.På same vis som det tidlegare hadde skjedd med Norsk Hydro på Rjukan og Øvre Årdal (sjå Historia i Årdal), var det industrieigarane som utarbeidde reguleringsplanen for den nye industribyen i 1917. Dette låg i konsesjonsvilkåra. Her vart det også slått fast at verket skulle syte for bustader, vegar, sjukehus (sjå Helsestell i Høyanger) og annan infrastruktur.
 | | Arkitektane hadde bortimot blanke ark. Slik såg Høyanger ut sett frå Håland i 1916. Foto henta frå arkivet til Hydro. |
Noregs fremste arkitektar, Morgenstierne & Eide, utarbeidde planar for ein mønsterby. Høyanger skulle verte den rake motsetning til 1800-talets triste industrighettoar i England og på Kontinentet. Høyanger vart planlagt som ein lys og romsleg "hageby" med opne alléar, torg og fonteneprydde parkar. Dampskipskaia var innfallsporten. Her bygde verket ein staseleg "verksport". Opp frå kaia skulle hovudgata, Storgata, ende opp ved ei kyrkje (sjå biletet øvst på sida). Kyrkja var det siste bygget i planen frå 1917 som kom på plass - først i 1960 sto Høyanger kyrkje ferdig.
 | | Utover 1920-talet tok industribyen Høyanger form. Foto henta frå arkivet til Hydro. |
SE OGSÅ
|
|
|
Finn fram i Fylkesleksikonet!
|
|
| |
|
|
SOGN OG FJORDANE FYLKE, TEMASIDER
|
|
|
|
Den første kongen i Noreg, Harald Hårfagre, var sogning. Han vaks opp på Husabø på Leikanger, der mora kom frå.
Les meir om kong Harald Hårfagre og landsamlinga og om slekta hans i Sogn.
| | |
|
Den 23. juli 1810 gjekk to engelske krigsskip til åtak på ei lita, norsk flåteavdeling ved øya Silda sør for Stad og tok det norske mannskapet til fange. Dagen før hadde engelskmennene herja i Ervik-bygda på Stad. Kvifor gjekk den mektige engelske marinen til åtak på skrøpelege, norske kanonjollar i Ytre Nordfjord?
| | |
|
Då den første dampdrivne fiskebåten, ”Activ”, gjekk ut frå Ålesund i 1885, innvarsla det ein ny epoke for norske fiskeri: Havfisket. Dei store skipa gjorde det mogeleg å utnytte fiskeressurane langt til havs. Kring 1910 hadde Sogn og Fjordane 20 slike store fiskedampskip. Fleire av dei vart brukte i aktivt fiske heilt fram på 1960-talet.
| | |
|
Frå 1920-talet og fram til like etter krigen fekk Sogn og Fjordane i alt 623 nye gardsbruk. Selskapet Ny Jord spela ein aktiv rolle i nydyrkingsarbeidet i mellomkrigskrigtida, og særleg merka Jølster seg ut som den store nydyrkingskommunen med 57 nye bruk.
| |
|
I mellomalderen låg det ei kyrkje på Utvær. Utvær ligg åtte km vestanfor dei andre øyane i Solund, og er det vestlegaste punktet i Noreg som har vore busett. Kvifor vart det bygd eit gudshus bokstaveleg tala midt ute i havet?
| |
|
Sjalusi er diverre eit klassisk drapsmotiv. Slik var det også for tenestejenta Sigrid i Vetlefjorden ein gong på 1600-talet då ho la sin elsk på husbonden på garden. Men for å kapre han måtte ho få kona av vegen, og til det trengde ho hjelp.
| |
|
Ingen fylke i landet hadde så få medlemmer av Quislings Nasjonal Samling som Sogn og Fjordane. Berre 396 fjordingar og sogningar var medlemmer i NS under 2. verdskrig, og mange av desse var innflyttarar og unge jenter som hadde kontakt med tyskarane. Fleire kystkommunar var så godt som frie for NS-folk.
| | |
|
I 1763 vart Joachim de Knagenhjelm utnemnd til den første amtmannen i Sogn og Fjordane. Det første han gjorde, var å flytte heim til mor på Kaupanger hovedgård. Men berre åtte år seinare vart Knagenhjelm nærmast tvangsflytta til Nord-Noreg. Kvifor?
| |
|
|
|
|
|
|
Tips andre om denne saken
Utskriftsvennlig versjon
