Rike fornfunn viser at bygda har vore busett frå steinalderen, og var tidleg ei av dei viktige jordbruksbygdene på Vestlandet. Både på Njøs, Henjum, Røysum, Husabø og Hamre er det gjort funn som viser at det budde hovdingar og storbønder i bygda i folkevandringstida og vikingtida.
- steinfallos og gravrøyser.
På Henjum er det funne ei mengd gravrøyser og teikn på jordbruk.
På Røysum like ved Syril Stadion er det registrert 6 gravrøysar på opptil 12 meters tverrmål.
Smykker frå Irland
På garden Holen vart det i ei grav frå yngre jernalder funne ei ringspenne som stammar frå Irland. Her er også funne ei steinalderøks i svart stein.
Graver på Fosshagen
På garden Fosshagen låg det fleire gravrøyser, den største med over 20 meters tverrmål. Båtsaum viser at dette har vore ei båtgrav, og her vart det også funne eit sverd og ei krukke.
Bauta og graver på Nybø
På Nybø står ein fem meter høg bautastein. Då steinen vart flytta litt høgre opp i bakken i samband med vegbygging, fann ein ei ravperle. Like ved steinen vart det i 1941 funne fleire graver frå eldre jernalder som m.a. inneheldt delar av eit hestebissel.
Våpen på Halland
På Halland har ein funne to flintdolkar under ei steinhelle omlag 200 meter ovanfor gardstunet, og eit spyd frå eldre jernalder.
Spreidde funn
På Holum vest i bygda er det funne eit spyd frå yngre jernalder, og på Huke ei hellekiste med ei leirkrukke i.
På Grindestranda er det funne fleire gravrøyser med hellekister og våpen. Her er også funne ein flintdolk og ei steinklubbe.
Store gravrøyser
Nokre av dei største gravrøysene i Sogn finn vi på Grinde. Den største vert kalla "Ingridsurdi", måler 30 meter i tverrmål og er 3 meter høg. "Haugsurdi" er 12 meter i diameter og 2-3 meter høg, og den tredje er "Skipshaugurdi" som er 25 meter i diameter og 3 meter høg.
Hamre var ein av storgardane på Leikanger i gamal tid. Dei mange gravhaugane og -funna fortel at hovdingane her har vore velståande og hatt kontakt med utlandet.
Offergroper på Fossestølen
På stølen til garden Foss er det funne tre felt med mange offergroper. I det største feltet er det talt over 125 slike groper. Ein går ut frå at slike groper vart nytta til ulike ofringar i heidensk tid. Sjå også:
Offersteinar i Leikanger.
På garden Husabø på Leikanger finn vi Baldershagen. Her vart det på 1990-talet avdekka ei mengd gravrøyser og bustadtufter, og gjort fleire rike funn som vitnar om at det har budd mektige folk på tufta heilt frå bronsealderen.
Baldersteinen er namnet på ein nær 7,8 meter høg bautastein på Husabø på Leikanger. Baldersteinen skal vere den høgste bautasteinen i Noreg.
Tips andre om denne saken
Utskriftsvennlig versjon
