|
|
|
|
|
|
|
|
|
Leksikonredaktør:
Nettansvarleg:
Distriktsredaktør:
Copyright:
NRK Sogn og Fjordane
|
|
| |
MyrmennenePå 1870-talet dukka det opp eit merkeleg politisk fenomen: Myrmannsvesenet. Etter norsk lov kunne berre menn som eigde jord, verte valde inn på Stortinget.
Publisert 28.09.2004 11:57. Oppdatert 27.01.2006 14:42.Nokre karar i Namdalen fann eit smutthol i lova: Ved å kjøpe seg «skrapejord» – t.d. myrar på billegsal, fekk dei borgarleg røysterett som «jordeigarar».
I Selje kjøpte ein ung huslærar på Nordfjordeid - seinare statsråd Sofus Arctander - øydegarden Hanekamben, og saman med fem andre som han selde parsellar til, fekk Arctander røysterett i 1870! Fleire av kameratane som Arctander skaffa røysterett på denne måten, vart seinare framståande vitskapsfolk, legar og statsrådar. Ein av dei var Venstre-statsråd Carl Berner.
Også ein snipp av den nedlagde garden Blesrør mellom Måløy og Raudeberg vart kjøpt av ein overettssakførar Blom som på den måten sikra seg røysterett i 1875.
«Stemmerettshaugen» på Myklebust på Nordfjordeid er eit minne etter denne «myrmanns-tida». Dei snedige myrmennene var særleg aktive kring stortingsvalet 1876, og Stortinget auka difor i 1884 verdien på det som kunne kallast «jordeigedom» til 20 kroner for å få bukt med «myrmennene».
SE OGSÅ
|
|
|
Finn fram i Fylkesleksikonet!
|
|
| |
|
|
SOGN OG FJORDANE FYLKE, TEMASIDER
|
|
|
|
Den første kongen i Noreg, Harald Hårfagre, var sogning. Han vaks opp på Husabø på Leikanger, der mora kom frå.
Les meir om kong Harald Hårfagre og landsamlinga og om slekta hans i Sogn.
| | |
|
Den 23. juli 1810 gjekk to engelske krigsskip til åtak på ei lita, norsk flåteavdeling ved øya Silda sør for Stad og tok det norske mannskapet til fange. Dagen før hadde engelskmennene herja i Ervik-bygda på Stad. Kvifor gjekk den mektige engelske marinen til åtak på skrøpelege, norske kanonjollar i Ytre Nordfjord?
| | |
|
Då den første dampdrivne fiskebåten, ”Activ”, gjekk ut frå Ålesund i 1885, innvarsla det ein ny epoke for norske fiskeri: Havfisket. Dei store skipa gjorde det mogeleg å utnytte fiskeressurane langt til havs. Kring 1910 hadde Sogn og Fjordane 20 slike store fiskedampskip. Fleire av dei vart brukte i aktivt fiske heilt fram på 1960-talet.
| | |
|
Frå 1920-talet og fram til like etter krigen fekk Sogn og Fjordane i alt 623 nye gardsbruk. Selskapet Ny Jord spela ein aktiv rolle i nydyrkingsarbeidet i mellomkrigskrigtida, og særleg merka Jølster seg ut som den store nydyrkingskommunen med 57 nye bruk.
| |
|
I mellomalderen låg det ei kyrkje på Utvær. Utvær ligg åtte km vestanfor dei andre øyane i Solund, og er det vestlegaste punktet i Noreg som har vore busett. Kvifor vart det bygd eit gudshus bokstaveleg tala midt ute i havet?
| |
|
Sjalusi er diverre eit klassisk drapsmotiv. Slik var det også for tenestejenta Sigrid i Vetlefjorden ein gong på 1600-talet då ho la sin elsk på husbonden på garden. Men for å kapre han måtte ho få kona av vegen, og til det trengde ho hjelp.
| |
|
Ingen fylke i landet hadde så få medlemmer av Quislings Nasjonal Samling som Sogn og Fjordane. Berre 396 fjordingar og sogningar var medlemmer i NS under 2. verdskrig, og mange av desse var innflyttarar og unge jenter som hadde kontakt med tyskarane. Fleire kystkommunar var så godt som frie for NS-folk.
| | |
|
I 1763 vart Joachim de Knagenhjelm utnemnd til den første amtmannen i Sogn og Fjordane. Det første han gjorde, var å flytte heim til mor på Kaupanger hovedgård. Men berre åtte år seinare vart Knagenhjelm nærmast tvangsflytta til Nord-Noreg. Kvifor?
| |
|
|
|
|
|
|
Tips andre om denne saken
Utskriftsvennlig versjon
