Helle Fabrikker

Helle Fabrikker på 1940-talet.

Faren Berent hadde vore bygdesmed, og det var av han dei lærte kunsten å smi. I 1932 starta dei produksjon av tolleknivar.

Den første salsreisa til Austlandet gjorde Steinar Helle på sykkel. Han hadde med seg eit knippe tolleknivar, som han selde til 40 øre stykke!

(Foto: NRK)

Frå gardssmia til "smørfabrikken"

I 1943 kjøpte brørne Helle dei tidlegare fabrikklokala til smørfabrikken "Flora" ved kaia i Holmedal og flytta produksjonen dit.

Dei første åra hadde verksemda produsert berre tolleknivar, men i 1948 starta den også produksjon av bordknivar, og seinare gaflar og skeier.

Knivfabrikken i Holmedal vart utvida på 1962, og fabrikken fekk stor eksport av knivar til både Europa og USA.

Helle kjøpte i 1943 fabrikklokala til smørfabrikken "Flora" på kaia i Holmedal. Framleis driv dei knivproduksjon der. (Foto: Arild Nybø, NRK)

Avdeling i Stongfjorden

I 1963 kjøpte brørne Helle lokala til den tidlegare aluminiumsfabrikken i Stongfjorden (sjå British Aluminium Company ). Dotterselskapet der fekk namnet Stangfjord Staal, og fekk 22 tilsette frå starten. Leiar for avdelinga i Stongfjorden var sivilingeniør Odd Gisle Helle, son til Steinar Helle. Med på kjøpet fylgde også kraftstasjon og fallrettar.

Tilsette viser fram produkta i Stongfjorden. Lengst til h. Odd Gisle Helle.

Den første tida vart det også drive bilverkstad i Stongfjorden. Dette vart seinare selt til Einar Yndestad, som bygde verkstad og bensinstasjon under namnet A/S Stongfjord Auto.

Arbeidsstokken ved Helle Fabrikker på 1960-talet. Foto utlånt av Kjell Eikemo

Hjørnesteinsbedrift med 130 tilsette

Med avdelinga i Stongfjorden, kom Helle ei tid på 1960-talet opp i 130 tilsette. I 1968 vart verksemda omskipa til akseselskap under namnet A/S Helle Fabrikker. Fram til 1973 var bordbestikk dei viktigaste produkta frå Helle, men frå midten av 1970-talet vart sportsknivar og smidde knivblad til sølvbestikk dei største produkta.

Vanskar og omlegging

I 1977 kom Helle Knivfabrikk i store økonomiske vanskar då dei mista ein stor kunde på bordbestikk i USA. For å berge seg, selde dei kraftstasjonen i Stongfjorden og fallrettane som fylgde med til Ytre Fjordane Kraftlag. Problema førde også til at Helle no la om produksjonen og satsa sterkt på sportsknivar.

M.a. fekk verksemda stor suksess med den vesle tollekniven "Nying", som sidan har vorte produsert i over 1 million eksemplar, og i 2001 fekk Helle Fabrikker den høgthengande "Klassikarprisen" frå Norsk Design. I 1990 vart Helle også tildelt Profilprisen for Sogn og Fjordane som ei framståande bedrift.

Merdeproduksjon i Stongfjorden

Viking Global i Stongfjorden er ei avdeling under Helle fabrikker, og lagar oppdrettsmerdar. (Foto: Arild Nybø, NRK)

Avdelinga i Stongfjorden gjekk i 1983 over frå knivproduksjon til produksjon av oppdrettsmerdar. Den fekk namnet Viking Global A/S og hadde i 2002 10 tilsette. Sidan 1997 har Helle Knivfabrikk berre produsert knivar i Holmedal.

Helle selde våren 2003 verksemda i Stongfjorden til Ørsta Stål A/S.

Helle knivfabrikk i Holmedal hadde i 2003 30 tilsette, og ei omsetning på 18 millionar kroner.