«Rottefangeren fra Sorø» er første bok ut i serien «Estragons historier». Gjennomgangsfiguren Estragon er ei smart rotte som greier å få jobb som rottefangar i huset til den ikkje fullt så smarte herr Glambek.
Berre overgangen frå truverdig rotte til relativt truverdig rottefangar er ei teikneteknisk bragd, uttrykksfullt utført i svart-kvitt. Teikningane tek oss inn i noko som liknar på 1800-talet, og gravferdsagenten Glambek har openberre fellestrekk med Charles Dickens' gjerrige Uncle Scrooge.
Betre liten og smart enn stor og dum
Skrønemakaren Estragon fortel den dramatiske historia si til rotta og organisten Siful, som fører det heile i pennen. Det tiltrekkjande ved huset til rottehataren Glambek er pengeskrinet hans. Glambek elskar nemleg å spare pengar. Estragon elskar å ete dei. Jo større setlar, jo betre smak. Her har vi altså ein gjerrigknark og ein temmeleg lat fråtsar. Den eine samlar, den andre forbruker.
Og dermed har Heivoll strengt tatt fyrt av heile tre av dei sju dødssyndene: gjerrigskap, latskap og fråtsing.
At forlaget forklarer at dette er boka om fråtsing skal ein kanskje ikkje ta for bokstavleg, men litt forvirrande er det jo at det er helten og ikkje skurken som inkarnerer hovudsynda i opningsboka.
Eller helt og helt. Vår nye rottevenn Estragon er «helt» på same måten som Karius og Baktus er heltar: Vi heiar på dei sjølv om dei strengt tatt er to små snyltarar som øydelegg tennene til Jens, eit lite barn som ikkje har større synder på samvetet enn vegring mot tannpuss, det eg veit.
Skiljet i boka om rottefangaren går såleis ikkje mellom dei gode og dei vonde, men mellom dei smarte og dei dumme. Syndarar er dei alle, om vi no skal halde oss innanfor den terminologien, der serien med sju dødssynder og sju dygder blei standardisert av teologar rundt år 600.
Skruppellause syndarar
Dette valet er interessant. For nokre generasjonar sidan ville ei bok for barn lagt vel så mykje vekt på dygdene, eller på kampen mellom det gode og det vonde. Boka måtte hatt ein dygdefull helt, eller i det minste ein angrande syndar. Og om det ikkje var anger å spore, måtte det straff til, så det moralske universet kom i vater før siste punktum. Ikkje så her.
Moderne barn må bruke sitt eige moralske kompass i møte med teksten, eller dei kan more seg over krumspringa til den pengeslukande rotta utan å bryne seg for mykje på dødssyndene, som uansett ikkje står sentralt i historia.
Så kan vaksne med hang til slikt filosofere over verdiuniverset mens vi ventar begjærleg på nye eventyr og nye synder.
