Adels- og embetsgardar på rekkje og rad

I tillegg til det mest kjende Kaupanger-godset, var det i høgmellomalderen (1200-1300) såkalla setegardar for stormannsætter både på Slinde, Stedje og Kvåle - truleg også på Eggum. Størst var Slinde og Stedje.

På Åberge og Fimreite stod det også private kyrkjer på denne tida. Det tyder på at det budde storfolk på desse gardane og.
Mykje av jorda på Eggum, Fimreite og Åberge vart delt ut til kyrkjelege institusjonar før 1350.

Kaupanger Hovedgård

· Futen Gjøde Pederssøn vert godseigar
· Kaupanger og Stedje vert adelsgods
· Skogen skapte rikdomen
· Kaupanger sete for første amtmannen
· Gardstunet brenn
· Største sagbruk på Vestlandet
· Kaupanger Sag og Høvleri
· Leiglendingar i skog og på sagbruk

Storgarden på Kvåle

Rike gravfunn frå omlag 600 e. Kr. viser at Kvåle har vore ein storgard heilt frå eldre jernalder. Også på Rutlin like ved er det gjort funn etter ein gard.

Slinde-godset

Slinde-godset var i mellomalderen eit av dei store jordegodsa i indre Sogn. Noregs mest kjende tre må vere Slindebjørka som stod på toppen av ein gamal gravhaug, Hydneshaugen, på Slinde.

Fimreite-gardane

Sjølv om sjøbukta ved Fimreite vart vald som valplass for slaget mellom Magnus V Erlingsson og kong Sverre Sigurdsson i 1184, er det ingen spor som tyder på at bygda var sete for storfolk før på 1500-talet. Då er Fimreite eigd av folk med røter i den norske adelen.

Storgarden Stedje

Stedje ligg på sørsida av utløpet til Sogndalselva. På garden er det gjort rike fornfunn som viser at det har budd rikfolk der alt i bronsealdertida. Alt i mellomalderen var Stedje såkalla adeleg setegard.

Amla-gardane

Heiberg-slekta har vore knytt til Amla-gardane sidan 1690. Gardane i øvre og nedre Amla har mykje felles historie, og er også knytt sterkt saman med historia til Kaupanger Hovedgård.

Kapteinsgarden Hovland

Garden Hovland ligg på Kaupangerskogen. Hovudbygningen frå 1700-talet viser at her har budd folk frå det øvre sosiale skiktet i Sogn.

Munthe-garden i Årøy

Ein av dei store eigedomane i Sogndal er Årøy. Den vart frå midten av 1600-talet hovudsete for Munthe-slekta si grein i Sogn og Sunnfjord.

Nagløyri

Garden på elvesletta ved utløpet av Årøyelva kallast Nagløyi. Den heitte opphaveleg Bruavoll.

Laksefisket i Årøy

Årøyelva er den korte og fosserike elva som kjem frå Hafslovatnet og renn ut inst i Barsnesfjorden. Den strie straumen er truleg grunnen til at det har avla seg fram ein spesielt kortvaksen og kraftig laksetype.

Fint folk på Kjørnes

På Kjørnes (også skrive Kjødnes) på austsida av Sogndalsfjorden, ligg eit gamalt, freda herskapshus.

Sorenskrivargarden på Loftesnes

Eit av dei vakraste og mest velproporsjonerte husa i Sogn og Fjordane frå 1700-talet, er den gamle sorenskrivarbustaden ved Loftesnessundet. Det gamle tunet på garden stod på ein haug bak herskapshuset.

Fjærland eigd av futar og storfolk

Mykje av dei beste jordviddene i Fjærland var på 1600- og 1700-talet eigd av rikmannsslekter og futar.

Sognafuten budde i Sogndal

Frå 1530 var det den dansk-norske kongen sine futar som styrde lokalforvaltninga. Dei første 100 åra var Sogn samla i eitt futedøme. Då budde futen på gardar i Sogndal.