Hopp til innhold

Davvin njiedjá olmmošlohku, muhto Guovdageainnus ja Kárášjogas lassána

Máret Risten ja Roger Karlsen fárriiga diibmá Álttás Guovdageidnui ja nu leigga mielde lokteme olmmošlogu suohkanis. Eanaš eará Davvi-Norgga suohkaniin unnot olbmot.

Máret Risten Eira Karlsen ja Roger Andre Karlsen

FÁRREN ERET GÁVPOGIS: Máret Risten Eira Karlsen ja Roger Andre Karlsen guđiiga gávpoteallima Álttás ja fárriiga golmmain mánáin Guovdageidnui.

Foto: Marie Elise Nystad

Les på norsk her.

Máret Risten Eira Karlsen guđii Guovdageainnu go galggai oahpu váldit 20 jagi áigi.

Son lea 13 jagi orron Álttás, ja diibmá geasset válddii son isida ja golbma máná mielde mánnávuođabáikái.

– Dehálaš munnje lei ahte mánát besset bajásšaddat sámegielain ja sámi kultuvrrain. Mun gal dovden dávjá ahte lea váttis doalahit sámegiela Álttás, lohká Karlsen.

Eará dehálaš sivva manne Karlsen bearaš mearridii guođđit gávpoga ja fárret duoddarii lea go sihke Máret Risten ja su isit Roger liikoba meahcástallat.

– Mii álggos osttiimet bartta dáppe, muhto fuomášeimmet ahte háliideimmet dáppe eambbo go dušše barttas fitnat, lohká Roger.

Máret Risten lasiha:

– Dáppe lea olu álkit vuolgit olggos lundui, moai letne oainnat rievssatbivdit.

Davvin olmmošlohku njiedjá

Maŋemus SSB-logut čájehit ahte Davvi-Norggas njiedjá olmmošlohku. Vuosttaš geardde 100 jahkái de riegádit unnit olbmot Davvi-Norggas go dan maid jápmet.

Hástalus lea sentraliseren ja ahte olbmot fárrejit eret davvin, čilge SSB vuosttaškonsuleanta Ane Margrete Tømmerås NRK:i.

– Olmmošlohku ii lassán sisafárremiiguin, iige riegádemiiguin, lohká Tømmerås.

Diibmá unnui olmmošlohku 2000 olbmuin dan guovtti davimus fylkkas Norggas. Unjárggas lea olmmošlohku eanemus njiedjan, ja diibmá unnui 5:in proseanttain.

Olmmošlohku 2019-2020

Gielda

31.12.2019

31.12.2020

Erohus

Røros

5 581

5 550

- 31

Snåase - Snåsa

2 063

2 054

- 9

Raarvihke - Røyrvik

461

459

- 2

Aarborten tjïelte/Hattfjelldal

1 297

1 267

- 30

Hábmera suohkan/Hamarøy

2 701

Loabák - Lavangen

1 034

1 020

- 14

Gáivuotna - Kåfjord

2 071

2 072

1

Guovdageaidnu - Kautokeino

2 910

2 920

10

Poršáŋgu - Porsanger

3 998

3 921

- 77

Kárásjohka - Karasjok

2 628

2 641

13

Deatnu - Tana

2 918

2 829

- 89

Unjárga - Nesseby

926

880

- 46

Ekspander/minimer faktaboks

Ovddos prošeavttain oččodit olbmuid bissut

Dan botta go eanaš boaittobeale suohkanin njiedjá olmmošlohku, de Guovdageainnus diibmá stuorui olmmošlohku 10:in olbmuin.

Maiddái Kárášjohkii fárrejedje diibmá eambbo olbmot sisa go olggos.

Guovdageainnus leat bargan garrasit oažžut olbmuid bisánit suohkanii, sierra ovdánahttinprošeavttain.

Ann Catharina Lango

HÁLIIDIT GEASUHIT EAMBBO OLBMUID: Guovdageainnu suohkana nuppástuhttinjođiheaddji Ann Catharina Lango lohká iežaset bargat garrasit oažžut olbmuid bissut Guovdageainnus.

Foto: Marie Elise Nystad / Marie Elise Nystad

Suohkan nuppástuhttinhoavda Ann Catharina Lango mielas lea movttiidahtti go olmmošlohku stuorru.

Son geassá ovdan Guovdageainnu erenoamášvuođaid go čilge manne jáhkká olbmuid háliidit orrut Govdageainnus.

– Dáppe lea sámegiella ja kultuvra hui nanus ja dat lea guovddážis buot dan servodagas. Dáppe besset olbmot nannet iežaset sámegiela ja geavahit dan juohke sajis. Mis leat maid stuora guovllut gos olbmot besset vánddardit ja geavahit luonddu.

Lango muitala ahte diibmá álggahuvvoje 13 ođđa fitnodaga suohkanii.

Niehku ollašuvvan

Okta dain, gii ásahii alcces bargosaji go fárrii Guovdageidnui, lei Roger. Diibmá ovdalaš juovllaid rabai valáštallanrámbuvrri gillái.

– Muš lea leamaš niehku ásahit iežan rámbuvrri nuorravuođa rájes, ja dál lei áigi láddan dasa, lohká Roger.

Sihke son ja eamit Máret Risten leaba duhtavaččat go válljiiga fárret gávpogis smávit báikái.

– Dáppe olbmot leat eambbo sáhkkit diehtit gii don leat, nu eai lean Álttás. Unnit báikkis fuomášuvvo go bohtet ođđa olbmot, lohká Roger.

– Dáppe maid ii leat nu hušša. Ja, dieđusge iežan olbmuid lusa lei hui buorre boahtit, loahpaha Máret Risten.

Korte nyheter

  • Čiekčá vuosttas geardde Sámi ovddas

    Guhtta joavkku servet dán gease Conifa nissončiekčamiidda Bodåddjos.

    Sámi nissonriikkajoavku lea okta favorihtain vuoitit dán gease CONIFA čiekčamiid. Sii oainnat vuite 2022 CONIFA nissončiekčamiid Indias mat ledje vuosttaš stuorát gilvvut.

    Jenny Marie Mannsverk lea okta dan 18 čiekčis váldon mielde ovddastit sámi nissonriikkajoavkku dán gease.

    Son ii leat ovdal čiekčan Sámi ovddas, ja lohká šaddat hui somá ja illuda dasa. – Mun lean maid hui giitevaš go dán vejolašvuođa dál oažžu, lohká Mannsverk.

    Jenny Marie Mannsverk, FA Sápmi
    Foto: Privat
  • Buljo joatká Juoigiid Searvvi jođiheaddjin

    Karen Anne Buljo vuolgá ođđasit jođihit Juoigiid Searvvi. Dát searvi lea ásahuvvon 1988;is ja lea árbevirolaš juigiid várás. Sin doaibma lea ovddidit ja seailluhit árbevirolaš juoigama juoigama.

    Buljo lohká leamaš miellagiddevaš jođihit searvvi ja son lea bidjan olu návccaid dasa. Kontinuitehta lei okta sivva manin son válljii joatkit.

    – Álggus mun ledjen jurddašan ahte in mun joatkke, muhto fuomášedjen ahte gal mun veajan. Ulla Pirttijärvi lei nubbijođiheaddji, ja moai smiehtaime ahte moai jotke.

    Ulla Pirttijärvi Länsman maiddái válljii joatkit doaimmas ja lea searvvi nubbijođiheaddji.

    Karen Anne Buljo
    Foto: Marie Louise Somby
  • Seminára sámi mánáidgirjjálašvuođa birra: – Dá lea álgu sámi mánáid girjjiide

    Sámedikki girjerájus, Juoigiid searvi ja Norgga mánáidgirjeinstituhtta lágidedje odne rabas seminára sámi mánáid girjjálašvuođa birra Oslos.

    Girječálli Inga Ravna Eira, sámi girječálliid searvvis, lei okta dain gii čuovui seminára.

    – Dát mearkkaša hui olu sámi girjjálašvuhtii ja sámi girječálliide, danin go mii leat guhká váillahan girjjiid mánáide erenomážit ja maiddai nuoraide.

    Su mielas lea buorre go dákkár seminára dollo, ja muitala ahte sis lea ihttin gis bargobádji mas galget digaštallat mo galget bargat sámi mánáid girjjálašvuođain ovddasguvlui.

    Son čilge ahte Sámis eai leat doarvái mánáidgirječállit, ja jus galget eambbo mánáidgirjjit de adnojit eambbo girječállit maiddái mánáid ja nuoraide.

    – Jus mis galgá boahtteáiggis gávdnot sámegiella, de fertet mii álgit mánáiguin ja mánáide. Erenomážit dál galggašii dahkkot hui stuorra bargu oažžut olu sámegiel mánáidgirjji.

    Son dadjá ahte mánát galggašedje álgit beassat gullat girjjiid dalán go riegádit ja gitta 13-14 jagi rádjái, muhto ahte Sámis eai leat girjjit buot daid ahkásaččaid.

    – Min oainnu mielde lea hui dehálaš sámegielat mánáide oažžut dan vásáhusa, girjjit han ovddidit sámegiela ja go mánát gullet iežaset gillii girjji, dain leat máŋggalágan vásáhusa.

    Ihttá bargobádjái lohká vuordit ahte dat geat galget doppe hállat doppe buktet árvalusaid muhto maid ahte sii ovttas galggašit gávnnahit juoidá.

    – Dá lea álgu sámi mánáid girjjiide, ja dás rájes de álget várra dahpahuvvot áššit, sávvamis.

    Inga Ravna Eira
    Foto: Iŋgá Káre Márjá I. Utsi / NRK